خداوند در بخش عظیمی از قرآن کریم، آینده را به عدل و صلاح و فلاح ختم می کند و می فرماید: اصولاً بشر برای عبادت خلق شده است در بخش ( انگیزه )، و برای فهم و استدلال و فلسفه و حکمت خلق شده است در بخش ( اندیشه ). نه،فقط درس بخواند، حکیم و متکلّم بشود ونه،فقط کارش بجا آوردن نماز های 5 گانه و مانند آن باشد؛ خیر. آیه پیامش این نیست که هدف خلقت این است که بشر عبادت بکند !
آیه،تنها قضیه موجبه را ندارد. آیه دو تا قضیه است؛ یکی (موجبه) است، یکی (سالبه) و جمعش «حصر» است. یعنی آنکه بشر است و هدف خلقت است و ما او را خلق کردیم، و او هدف ماست؛ او کاری جز ( عبادت ) ندارد! نفرمود : خلقت الج نّ و النس ل یعبدون، فرمود : و ما خلقت الج نّ و النس لا ل یعبدون (1) این (ما خلقت) با آن (لا) این جمله را به دو قضیه موجبه و سالبه تبدیل می کند. یعنی بشر هیچ کاری ندارد، مگر « عبادت » ! یعنی تمام وقت او را باید عبادت پر کند؛ امّا معنای عبادت، این نماز و روزه محدود نیست.
این در جمیع 24 ساعت باید هوی را بر هدی منطبق کند. چگونه بخوابد، چگونه درس بخواند، چگونه تجارت کند، چگونه گفتگو کند، چگونه گفتمان داشته باشد !اگر کسی این نماز 5 وقت را خواند، روزه را گرفت، مکه را رفت، واجبات را انجام داد، بقیه وقتش را به طور عادی گذراند؛ این عبادت کرده، امّا لا ل یعبدون نیست ! آن کسی به آیه عمل کرده که ما به تک تک شئون او عرض ادب می کنیم.
تجلّی عبادت الهی در تمام شئون حضرت ولی عصر (عج)
این زیارت آل یاسین برنامه منتظران را تبیین می کند. وظیفه همه ما، مخصوصاً شما علمای دین را تبیین می کند. در زیارت آل یاسین ما تنها به آن ل یعبدون اش سلام نمی فرستیم ! به تک تک حالت وجود مبارک ولی عصر سلام می فرستیم. نه تنها و السّلام عل یک ح ین تقوم و تقعد، نه السلام عل یک ح ین ترکع و تسجد، نه السّلام علیک ح ین تقرء و تبیّن؛ بلکه السّلام عل یک ف ی آناء لیل ک و اطراف نهار ک (2) یعنی تو غرق عبادت خدائی، جمیع شئون تو بر اساس یعط ف الهوی علی الهدی در مسیر این است.
اگر تجارت است، این است؛ اگر درس و بحث است، این است؛ اگر سیاست است، این است؛ اگر درایت است، این است؛ اگر تألیف و تصنیف است، این است !، نه کسی را فریب می دهی، نه فریب کسی را می خوری، نه کیسه ای دوختی، نه کاسب کارانه لباس در بر کردی !! تو جمیع شئونت بنده خداست، من هم به تک تک شئونت سلام می فرستم. بر خوابت سلام می فرستم، بر بیداری ات سلام می فرستم.
بهره مندی اولیای خدا از مکتب انسان ساز ( خواب )
تو در خواب همان کار را می کنی که در بیداری می کنی ! از ما هم توقّع کردند که نخواب؛ مگر به ما گفتند : بخواب ! مگر به ما اجازه خواب می دادند ؟! این که می بینید یک کسی عمری را در حوزه یا دانشگاه معطّل است، بعد کاسب در می آید؛ همین است ! این را مرحوم کلینی نقل کرده، فرمود : وجود گرامی رسول گرامی (ص) صبح که می شد از اصحاب سئوال می کرد : این چند ساعتی که خوابیدی، چه فهمیدی ؟! هل من مبشّ رات (3)؛ چه رؤیائی دیدی ؟ کجاها سفر کردی ؟ تو خوابیدی یا به ملکوت سفر کردی ؟! دیشب چه دیدی ؟ آنکه می خوابد تا غذای خودش را هضم بکند که بر خواب او سلام نمی فرستند!! همین معنای نورانی که برای پیغمبر است که فرمود : تنام ع ین ی و لا ینام قلب ی (4) همین معنا را در روایات وظیفه مؤمن قرار دادند؛ که فرمودند : تو هم نخواب !
پس آیه سوره ذاریات نمی گوید ما بشر را خلق کردیم برای اینکه نماز بخواند، روزه بگیرد ! اگر 5 ساعت در شبانه روز این وظیفه واجب و مستحب را انجام داد، آن 19 ساعت را به عادی بگذراند، به آیه عمل نکرد !! نفرمود: خلقت الج نّ و النس ل یعبدون، فرمود : و ما خلقت الج نّ و النس لا ل یعبدون. در این صورت قهراً تجارتش می شود عبادی، سیاستش می شود عبادی؛ اینچنین بندگان،امامشان می شود وجود مبارک ولی عصر که در جمیع شئون اینچنین است. البتّه آنچه که از آن حضرت متوقّع است، از ما متوقّع نیست.
« وجه الله » کامل بودن ولی عصر (عج)
ما در عرض ادب به پیشگاه آن حضرت عرض می کنیم: تو وجه اللّهی.یعنی تو متوجه خدائی! ا ین وجه الله الّذ ی ب ه یتوجّه الاولیاء (5) اگر کسی خلیفه الله شد، می شود (وجه الله). باز یعنی چه ؟ یعنی أینما تولّوا فثمّ وجه الله (6). این که می بینید مرحوم شهید در دروس گفت : امام زمان با دیگر ائمه فرق دارد، سرّش این است. شما دروس شهید را نگاه کنید؛ فرمود : برای ائمه یک مزاری است، زیارتگاهی است، فرصتی است؛ حتّی برای سیّد الشهداء. امّا برای وجود مبارک ولی عصر در هر زمان، در هر زمین، با هر زبان؛ بگو : السّلام عل یک یا بق یّه الله ! چرا ؟ چون أینما تولّواوجوهکم فثمّ وجه الله. این « وجه الله » است.
اگر ذات أقدس له أینما تولّواوجوهکم فثمّ وجه الله است، خلیفه کامل او در زمین که وجود مبارک ولی عصر (أرواحنا فداه) است، او هم وجه الله است. در هر فرصت، در عمق دریا، در اوج سپهر؛ در هر زمان، در هر زمین، با هر زبان بگو : ( السّلام عل یک یا ولیّ الله )؛ او آنجا حاضر است !! این می شود ( وجه الله ).
عدم وجود هیچ حجابی برای ( وجه الله ) مطلق
اگر کسی وجه الله باشد، آنگاه خلف و وراء داشته باشد که وجه الله نیست ! وجود مبارک رسول گرامی این معنا را به روشنی برای ما شفاف بیان کردو فرمود : من پشت سررا می بینم، همانطوری که جلورا می بینم. یعنی چه ؟ یعنی من قفا ندارم. باز یعنی چه؟ یعنی تمام هستی من ( وجه ) است. آنکه قفا دارد، بین قفا و وجه او فرق است. او در وجه می بیند، در قفا نمی بیند. آن که فرمود : من از پشت سر می بینم، همانطوری که از جلو می بینم؛ یعنی این ارشاد به نفی موضوع است، یعنی من قفا ندارم. مثل آن بیان نورانی حضرت امیر که فرمود : لو کش ف الغ طاء ما ازدد ت یقیناً (7)، این ارشاد به نفی موضوع است. یعنی غ طائی برای من نیست.
آنجا که وجود مبارک رسول گرامی (ص) فرمود : من از پشت سر می بینم، همانطوری که از جلو می بینم؛ یعنی لا قفاء ل ی. آنکه فرمود : تنام ع ین ی و لا ینام قلب ی؛ یعنی من مظهر کسی ام که لا تأخذه س نأ و لا نوم (8) مگر این چشم می بیند ؟ یا آن چشم ملکوتی می بیند ! اگر آن چشم ملکوتی می بیند، کسی خلیفه لا تأخذه س نأ و لا نوم باشد هم، لا تأخذه س نأ و لا نوم. لذا فرمود : تنام ع ین ی و لا ینام قلب ی؛ وجود مبارک ولی عصر هم به شرح ایضاً. کسانی می توانند منتظر او باشند که در این مسیر قدم بر دارند.
0و ذات أقدس له،دین خودش را مشخص کرده است؛ فرمود : دین من این است : لا ا کراه ف ی الدّین (9) این یک. دین من این است : نّ الله یأمر ب العدل و الحسان (10) دین من این است که مسائل مالی نه نظیر اقتصاد فرو پاشیده شرق باشد، نه نظیر اقتصاد نا سالم کاپیتال غرب باشد. شما می دانید هم دولت سالاری نظام فرو پاشیده شرق، ثروت را در یک منحنی خاص توزیع می کرد، هم نظام سرمایه داری باطل غرب ثروت را در یک منحنی خاص تقسیم می کند. آنچه در سوره مبارکه حشر آمده که ثروت باید تمام این منحنی را دور بزند، به دست همه برسد. کیلا یکون دولهً ب ین الأغنیاء م نکم (11). نه فقط در دست دولتمردها باشد که نظام سوسیال شرق بود؛ نه در دست گروه خاصی از مسرفین و مترفین باشد که در غرب است. فرمود : باید به دست همه برسد.
اگر دین؛ این دینی که لا ا کراه ف ی الدّین تابلوی اوست، این دینی که نّ الله یأمر ب العدل، ک یلا یکون دولهً ب ین الأغنیاء م نکم، خذ العفو و أمر ب العرف و اعر ض عن المشر کین (12) شعار اوست؛ این دین اگر ل یظه ره علی الّدین کلّ ه (13)بشود، با « فهم » می شود، نه با ( شمشیر ) ! شمشیر آن، راهکار نهائی و حدأقل است.
سخنرانی آیت الله جوادی آملی (دامت برکاته) در اجلاس مقدّماتی کنگره بین المللی مصلح موعود (عج) ؛ با موضوع ( اندیشه مهدویت و آینده بشریت ) قم ؛ مدرسه علمیه امام خمینی (ره) - 22 / 7 / 1382
ــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــ
(1) ذاریات / 56 (2) مفاتیح الجنان / زیارت آل یاسین (3) الکافی / 8 / 90
(4) بحار الأنوار / 73 / 189 (5) مفاتیح الجنان / دعای ندبه
(6) بقره / 115 (7) بحار الأنوار / 84 / 304 (8) بقره / 255
(9) بقره / 256 (10) نحل / 90 (11) حشر / 7
( 12 ) اعراف / 199 ( 13 ) توبه / 33